Bitcoin, Winklevoss và El Salvador
Sự tham dự của anh em sinh đôi Tyler và Cameron Winklevoss tại Bitcoin 2021, sự kiện tiền mã hóa lớn nhất trong lịch sử, gần như có thể đoán trước. Nổi tiếng từ trước khi đầu tư vào bitcoin cụ thể qua vụ lùm xùm ăn cắp bản quyền mạng xã hội với Mark Zuckerberg (ông chủ Facebook), anh em Winklevoss có thể khiến mọi con mắt đổ dồn về Bitcoin 2021. Cameron mặc trên mình áo thun có in hình trụ sở của Cục Dự Trữ Liên Bang Hoa Kỳ (FED) cùng dòng chữ đính kèm "Cuộc nổi loạn chống lại cỗ máy" (Rage against the machine), ẩn ý ám chỉ cách mà bitcoin không thể bị kiểm soát bởi ngân hàng trung ương. Còn Tyler lại mặc áo in hình logo của Gemini Trust Company, sàn trao đổi tiền số kèm chức năng giám sát (custodian) do hai anh em cùng sáng lập vào năm 2014. Gemini cho phép khách hàng có thể mua, bán và lưu trữ tài sản số - sàn này, dưới pháp nhân "công ty ủy thác" (trust company), được điều chỉnh bởi NYSDFS (Bộ Dịch vụ Tài chính Bang New York).
Từ 2016 - 2018, Gemini trở thành sàn đầu tiên trên thế giới được cấp phép trao đổi ether (loại tiền mã hóa phổ biến sau bitcoin do tài năng lập trình người Nga Vitalik Buterin tạo ra) và Zcash (tạo bởi giáo sư trường Johns Hopkins Matthew Green). Trên sân khấu Bitcoin 2021 tại Miami diễn ra mấy ngày trước, Tyler tuyên bố:"Bitcoin sẽ tăng giá lên 500,000$ trong năm năm tới." Không nghi ngờ gì, hai anh em Winklevoss chính là những nhà "tối đa hóa bitcoin" (bitcoin maximalists) - khái niệm mô tả những ai tin rằng bitcoin chính là tương lai của tài chính, hòa cùng bầu không khí cuồng nhiệt của 12000 tín đồ đến từ năm châu bốn bể tụ về Miami. Không phải đeo mặt nạ, không cách ly xã hội, không còn ám ảnh Covid - những cái bắt tay, ôm hôn, trao đổi tiền số qua lại giữa các ví, ký kết hợp đồng càng trở nên sống động hơn.
Một đề tài được bàn thảo nhiều tại Miami là sự trưởng thành của Lighting Network, một nền tảng thanh toán được xây dựng riêng cho bitcoin, cho phép giao dịch diễn ra tức thời nhờ sử dụng chức năng "hợp đồng thông minh" (smart contract) trong blockchain (công nghệ chuỗi khối). Trên nền Lighting, một số ứng dụng ví số hàng đầu đã được xây dựng cho Bitcoin. Cụ thể như Strike, tạo dựng bởi tài năng trẻ Jack Mallers. Anh cũng có mặt tại Miami để chia sẻ: "Đây chính là phát súng khơi mào cho kỷ nguyên bitcoin (Jack nhắc lại cụm từ "shot heard around the world" - mang nghĩa phát súng mở màn cho trận chiến của Lexington và Concord vào ngày 14/09/1775, khởi đầu cho Chiến tranh Cách Mạng Hoa Kỳ, dẫn đến sự ra đời của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ). Chuyển đổi lớn diễn ra vì bitcoin có thể trở thành tài sản dự trữ vĩ đại nhất từng được tạo ra (reserve asset) và một mạng lưới tiền tệ siêu việt (superior monetary network). Việc nắm giữ bitcoin là cách thức bảo vệ các nền kinh tế đang phát triển khỏi những cú sốc tiềm tàng của lạm phát gây ra bởi đồng tiền pháp định (fiat currency). Thêm nữa, việc áp dụng tiền tệ số (digital currency) như một đồng tiền pháp định (legal tender) đã giúp El Salvador trở thành một trong những quốc gia có mạng lưới thanh toán an toàn, hiệu quả và cởi mở nhất."
Jack nhắc đến tên một quốc gia ở Trung Mỹ, nổi tiếng về xuất khẩu cà phê (chiếm 90% doanh thu xuất khẩu trong đầu thế kỷ 20), đi qua nội chiến (1979-1992) giữa phe quân đội do Mỹ hậu thuẫn và phe du kích cánh trái, sau đó bước vào nền cộng hòa - dù vậy dư âm chiến tranh vẫn đẩy phần lớn dân số ở đây di cư đến Hoa Kỳ (trở thành một trong những nhóm nhập cư lớn nhất tại xứ cờ hoa). Năm 2001, đồng colon của El Salvador (được tạo ra từ năm 1892) bị thay thế bởi Dollar Mỹ đưa đất nước này bước vào giai đoạn đô la hóa khốc liệt. Tuy nhiên, chỉ cách đây vài giờ (3 ngày sau phát biểu của trên), Tổng thống đắc cử Nayib Bukeke của nước này đã khiến Luật Bitcoin (Bitcoin Law) - liên quan đến hệ thống tiền tệ mới được thông qua, có tổng cộng 62 thành viên nhánh lập pháp ửng hộ, 19 chống đối và 3 vắng mặt. El Salvador nhỏ bé nghèo khó trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận Bitcoin là đồng tiền chính thức.
Lighting Network, xây bởi Thaddeus Dryja và Joseph Poon, tạo ra một lớp thứ hai (second layer) nằm trên đỉnh (top) của chuỗi khối bitcoin và kết hợp các kênh do người dùng tạo ra lại với nhau (user-generated channels). Các khoản thanh toán (payments) có thể được gửi qua lại mà không cần sự tin tưởng (trust) hay hiểu biết về đối tác (counterparty). Trên nền này, Jack tạo ra Zap Solutions Inc., công ty thanh toán và đầu tư bitcoin, với phần vốn ươm mầm trị giá 3,5 triệu $ dẫn dắt bởi quỹ có trụ sở tại San Francisco Greenoaks Capital và sự trợ lực từ gã khổng lồ "thanh toán" VISA (qua chương trình VISA's Fast Track vào năm 2020). Strike, ví và dịch vụ ngân hàng Bitcoin sinh ra từ Zap - cho phép người dùng gửi và nhận tiền tức thời xuyên khắp thế giới miễn phí. Tài năng trẻ 26 tuổi xuất thân trong một gia đình giàu truyền thống tài chính. Bố Jack, người giới thiệu con trai đến với bitcoin, là chủ của một công ty môi giới hợp đồng tương lai (futures). Ông nội Jack chính là chủ tịch trẻ tuổi nhất của Ủy Ban Thương Mại Chicago.
Theo Jack, như một "tân ngân hàng" (neobank) dành cho Bitcoin, Strike di chuyển tiền pháp định (fiat) từ điểm A tới B bằng cách mua và bán bitcoin, theo thời gian thực qua Lighting Network. Nhờ vậy, Strike trở thành cây cầu nối giữa hạ tầng ngân hàng truyền thống và hạ tầng bitcoin. Nền tảng này còn kết hợp với sàn giao dịch tiền mã hóa Bittrex Global để xử lý các hoạt động (operations) liên quan đến tokens, thường tạo ra bởi chuỗi khối Ethereum - nhờ vậy việc thanh toán bằng cả tiền pháp định (fiat) và mã hóa (cryptocurrency) đều diễn ra mượt mà.
El Salvador là quốc gia mà Jack Mallers chọn để ra mắt dự án stablecoin, cụ thể đưa các tài sản kỹ thuật số mô phỏng giá trị của các đồng tiền fiat (cụ thể giá được neo vào tiền pháp định như USD và EUR) lên Strike (như USDT và USDC). Lý do chính là bởi sự phổ biến của đồng dollar, Bitcoin ATMs và kiều hối (remittance markets) tại quốc gia này. Thêm nữa, sự xuất hiện của một Tổng Thống đắc cử tân tiến, người Jack Mallers có cơ hội đóng góp nhiều ý kiến tư vấn về thị trường, gián tiếp giúp xây dựng hạ tầng tài chính hiện đại dựa trên Bitcoin cho quốc gia Trung Mỹ nhỏ bé này. Sau chiến thắng tại Quốc Hội cách đây vài giờ, Tổng thống đắc cử Nayib Bukele đăng thông điệp sau trên Twitter:
"Luật Bitcoin đã được chuẩn thuận bởi đa số tại quốc hội Salvador, 62 phiếu thuận trong tổng số 84. Sự kiện lịch sử!"
