Bước đi trên mặt đất
John Hanke trích dẫn câu nói của thiền sư Thích Nhất Hạnh để kết thúc bài thuyết trình của mình tại hội nghị One Young World 2019 ở London: “Mọi người thường coi việc bước đi trên mặt nước hoặc trên thinh không là một điều kì diệu. Nhưng tôi cho rằng điều kì diệu thực sự không phải là hai thứ trên mà chính là cách chúng ta bước đi ở trên mặt đất này.” John là nhà sáng lập của Niantic, một công ty phần mềm ở San Francisco, Hoa Kỳ chuyên tập trung vào việc phát triển các trò chơi di động dựa trên công nghệ AR (Augmented Reality – tạm dịch là thực tế tăng cường) – một nền tảng tạo ra các trải nghiệm tương tác giữa hai thế giới thực và ảo. Các vật thể trong môi trường thực được tăng cường bằng cách gán thêm thông tin hoặc tương tác “giác quan” qua cảm biến máy tính hay điện thoại (thính giác, khứu giác, xúc giác, thị giác – visual, auditory, haptic, somatosensory, olfactory). John cũng đồng thời góp phần kiến tạo dự án Google Earth.
Niantics được đặt theo tên của một con tàu đánh cá voi di chuyển đến San Francisco trong Cuộc Chạy Đua Tìm Vàng ở California (Gold Rush) trong những năm 1800 (hiện nhật ký hải trình của tàu đang được trưng bày ở Bảo Tàng Hàng Hải San Francisco) nhằm mô tả tham vọng của nhà sáng lập.
Khởi phát từ một dự án “khởi nghiệp” nội bộ của Google (tên ban đầu là Niantic Labs vào năm 2011), Niantic tách ra độc lập vào tháng 10/2015 cùng thời điểm gã khổng lồ tái cấu trúc để trở thành Alphabet Inc. Ngay lập tức, Google cùng với Nintendo và The Pokemon Company cùng kết hợp đầu tư cho Series A của Niantic tổng cộng 30 triệu $.
Chỉ sau một năm, John lại nhận tiếp 5 triệu $ từ quỹ mạo hiểm Alsop Louie Partners, You & Mr. Jones Brandtech Ventures (do David Jones, người sáng lập mạng lưới @One Young World điều hành) cùng các thiên thần Lucas Nealan, Cyan Banister và Scott Banister. Nhóm chiến binh AR sau này còn chiêu mộ thêm Gilman Louie (chuyên gia thiết kế game đồng thời quản lý quỹ mạo hiểm In-Q-Tel của CIA – Cơ quan tình báo trung ương Hoa Kỳ). Niantic tiếp tục gây vốn liên tục: 200 triệu $ từ một nhóm các nhà đầu tư do quỹ Spark Capital dẫn dắt trong Series B (2017) và 245 triệu $ trong Series C từ IVP, AXiomatic Gaming và Samsung Ventures (2019).
Đỉnh cao của Niantic là việc tạo ra Pokemon Go (ngoài ra còn có Ingress, Harry Potter: Wizards Unite), trò chơi gây ra cơn sốt toàn cầu năm 2016. Ngay ở Việt Nam chúng ta cũng có thể dễ dàng bắt gặp các nhóm bạn trẻ tập trung ở nơi công cộng để lùng bắt các nhân vật Pokemon với chiếc điện thoại của mình.
Pokemon Go trở thành trò chơi dành cho điện thoại thông minh phổ biến nhất trong lịch sử. Các sinh vật trong Pokemon là sáng tạo ban đầu của Satoshi Tajiri – một nhà phát triển trò chơi video ở Nhật – người đã tái tạo lại trải nghiệm “sưu tập côn trùng” thời thơ ấu của mình vào trong công việc. John cùng với Niantic đã đẩy tầm nhìn ban đầu của Satoshi từ môi trường video game ra ngoài trời thực một cách phi thường. Tại London, John chia sẻ lại cách ông cùng đội ngũ của mình suy tư giải quyết vấn đề “nghiện tương tác số”: làm sao để đưa người dùng từ môi trường ảo về với môi trường thực, từ tương tác trực tuyến đến kết nối trực tiếp (face to face – mặt đối mặt). DNA của Niantic hay Pokemon Go nằm ở 3 thành tố: Khám phá (Exploration – tìm tòi thế giới xung quanh), thể dục (Exercise – chỉ một vài bước chân đi dạo là có thể góp phần kiến tạo sức khỏe), Xã hội (Social – kết nối thế giới thực cùng các tương tác có ý nghĩa).
John phân tích cách công nghệ có thể được sử dụng cho những điều tốt đẹp hoặc xấu xa, cụ thể như việc ông cùng các cộng sự đánh tan nghi ngờ của công ty mẹ Google (với niềm tin người chơi game chỉ muốn ngồi thoải mái trong nhà trên chiếc đệm sofa êm ái) bằng cách khuyến khích người chơi ra bên ngoài: từ bà mẹ đẩy xe nôi đến công viên gần nhà, các phượt thủ du hành xuyên châu Âu đến những tín đồ mạo hiểm tìm kiếm Pokemon ở những nơi xa xôi (Bắc Cực, Nam Cực hay Siberia).
Quá trình này gắn kết người chơi với thế giới bên ngoài nhưng cũng đồng thời gắn kết con người với con người – cộng đồng tín đồ Pokemon Go. Một trò chơi trực tuyến với cách tiếp cận đặc biệt đã góp phần kiến tạo sức khỏe thể chất cũng như tinh thần (mental health) cho game thủ – đánh tan mọi định kiến trước đó. Pokemon Go là minh chứng cho niềm tin sắt đá của John về thế giới tư bản: hai thành tố lợi nhuận và mục tiêu cao đẹp có thể kết hợp với nhau.