Hạ tầng AI, BlackRock và xung đột Paypal Mafia - Covenant

Cách đây một tháng, All-in-Podcast chọn Cung Nghệ Thuật San Francisco để tổ chức một bữa tiệc sang trọng mang tinh thần Mar-a-Lago (tên một bất động sản của Donald Trump), nơi các tín đồ công nghệ của Thung Lũng Silicon (phe cánh phải) tụ tập để nhảy nhót trên nền nhạc của DJ Steve Aoki với quầy bar mở, món trứng cá được phục vụ không giới hạn và hồi hộp chờ đón các vị khách bất ngờ đặc biệt. Ai cũng mong vị khách lần này là Elon Musk tuy nhiên người được xem giàu có nhất thế giới đã không đến mà thay vào đó là Aaron Levie, CEO của Box (một công ty lưu trữ trên mây) cùng sự xuất hiện bất ngờ (pha lẫn thất vọng) của Donald Trump "pha-ke" bước lên sân khấu cùng những người đóng giả đặc vụ. Bữa tiệc Giáng Sinh vui nhộn của All-in Podcast như ăn mừng trước thắng lợi của vị Tổng Thống thứ 45 và 47 của Hoa Kỳ và nhóm PayPal Mafia.

All-in-Podcast là một trong những podcast quyền lực nhất thung lũng Silicon được sáng lập bởi bốn nhà đầu tư mạo hiểm vốn là bạn chơi poker với nhau (venture capotalist): Chamath Palihapitiya, Jason Calacanis, David Sacks và David Friedberg. Đây là nền tảng chuyên thảo luận về các xu hướng thị trường, các vấn đề chính trị cũng như các góc nhìn chuyên sâu trong ngành (công nghệ). David Sacks, GP của quỹ Craft Venture (General Partner) là thành viên của nhóm PayPal Mafia sừng sỏ, người đồng hành cùng Peter Thiel, Max Levchin và Luke Nosek tại nền tảng thương mại điện tử sơ khởi Confinity sau đó đến PayPal (được Ebay mua lại với giá 1,5 tỷ đô). Sacks cũng là người đứng đằng sau Geni.com, nền tảng phả hệ các gia tộc đã hỗ trợ mình rất nhiều trong việc quan trắc và hệ thống hóa lại các dòng chảy lịch sử tư tưởng (một nghiên cứu đồ sộ của riêng cá nhân mình). Cũng trong mùa hè 2024, Sacks cùng với Chamath Palihapitiya đã tổ chức một sự kiện gây quỹ tại dinh thự Pacific Heights tại San Francisco cho Donald Trump, người lúc này đang bị cáo buộc với 34 tội danh làm giả giấy tờ (nhằm che đậy vụ việc liên quan đến một ngôi sao khiêu dâm). Sự xuất hiện của các nhân vật bảo thủ siêu giàu có của thung lũng Silicon tại sự kiện đã đem về cho chiến dịch của Trump 13 triệu đô, Sacks sau đó đã được Trump trìu mến gọi là "Sa Hoàng" crypto và AI của mình (tsar). Hai thành viên khác của nhóm Mafia Paypal, Elon Musk và Peter Thiel lần lượt cũng có những ảnh hưởng không nhỏ đến Donald Trump và JD Vance (người từng làm việc cho quỹ của Thiel).

Levie nhấn mạnh tại sự kiện giáng sinh của All-in Podcast: "nhóm Paypal Mafia đã chiếm lĩnh chính quyền này, điều này quá là đỉnh". Trong cơn say hào hứng, ai ai cũng nhập tâm bàn tán về tiền kỹ thuật số hay các công nghệ quốc phòng (như Anduril và Palantir) nhưng không quên xỉa xói OpenAI (cả Sam và Microsoft) nhằm tôn vinh xAI, sản phẩm AI do Elon tạo ra: "OpenAI là nỗi thất vọng lớn nhất của năm". Sam Altman và Elon Musk từ đồng đội đã trở thành kẻ thù xuất phát từ mâu thuẫn khi cả hai làm chung vào năm 2018. Cụ thể, Elon không đồng ý khi Sam chuyển hướng phát triển của OpenAI từ phi lợi nhuận sang kiếm tiền. Dù có nhiều thâm tình với nhóm All-in Podcast và Paypal Mafia, ngay khi Trump nhậm chức Tổng Thống, ông đã ngay lập tức cho ra mắt một dự án hạ tầng AI khổng lồ với khoản đầu tư 500 tỷ đô mang tên Stargate (không hiểu sao lại trùng tên với một dự án về ngoại cảm của quân đội Hoa Kỳ từ năm 1977) do Softbank, OpenAI và Oracle dẫn dắt. Dù xông xáo gây quỹ cho chiến dịch của Trump, xAI của Elon bị cho ra rìa. Anh ngay lập tức đăng đàn trên X "họ không có tiền đâu. SoftBank chỉ có đâu đó dưới 10 tỷ $ (sao mà đủ tiền rót vào Stargate)". Sam ngay lập tức phản hồi lại đàn anh trên X: "sai rồi, anh biết rất rõ mình sai. Đây là điều tuyệt vời vĩ đại cho đất nước chúng ta, dĩ nhiên không phải cái gì tốt cho đất nước cũng sẽ tối ưu hay đem đến ích lợi cho công ty của riêng mình, nhưng trong vai trò mới, tôi hy vọng anh sẽ đặt nước Mỹ lên hàng đầu."

Paypal Mafia thực ra là đối trọng (lâu lâu hợp tác) của Covenant, nhóm các chuyên gia công nghệ (AI, robot, điều khiển học/cybernetic, máy tính lượng tử/quantum computing, sinh học tổng hợp/synthetic biology, nghiên cứu gen/genomics, du hành vũ trụ/space travel) và triết gia thường xuyên tụ tập ở nhà của Sam Altman. Mang cái tên gắn với kinh điển của người Do Thái, cụ thể là lời hứa mà Chúa cam kết với Abraham, tổ phụ của người Do Thái và người Ả Rập, nhóm này thường xuyên trao đổi về tiến bộ công nghệ, mối liên hệ với đạo đức của con người cùng viễn cảnh tương lai nơi AI và một phiên bản con người nâng cao (enhanced homo sapiens) cạnh tranh hay thay thế lẫn nhau. Cả Peter Thiel và Sam Altman đều có gốc từ nước Đức (lần lượt Frankfurt và Bavaria) và là người đồng tính.

Sam Altman, dù trước kia từng rót vốn cho chiến dịch của Joe Biden vào năm 2020, nay đã xoay phe đổi trục ngay khi Trump cam kết sẽ dẫn dắt nước Mỹ bước vào kỷ nguyên AI cạnh tranh mạnh mẽ với Trung Quốc (anh từng cổ vũ cho Reid Hoffman, nhà sáng lập nền tảng LinkedIn và cũng một thành viên của PayPal Mafia, trong việc chặn đứng việc Trump được bổ nhiệm lại). Cụ thể, Sam rót 1 triệu $ vào quỹ nhậm chức (inaugural fund) của Trump để rồi bị đồn đoán rằng khoản đóng góp này chỉ để tránh cho công ty OpenAI bị dòm ngó dưới thời Trump (avoid regulatory scrutiny). Rõ ràng, nhóm Covenant cùng với PayPal Mafia đều rất nhạy về mặt "chính trị", họ biết "nhảy thuyền" rất đúng lúc. Dự án Stargate tập trung vào việc xây dựng hạ tầng AI cho Hoa Kỳ, mỗi bên liên quan SoftBank, OpenAI và Oracle cam kết rót vào 100 tỷ $ ban đầu và nâng dần lên đến mức 500 tỷ $. Nhiều nguồn tin đã chứng minh Musk có vẻ sai, Softbank đang có khoản 24,3 tỷ $ tiền mặt (trong bảng cân đối kế toán và họ hoàn toàn có thể vay nợ thêm để rót vào dự án), quỹ MGX của Abu Dhabi (chuyên về đầu tư AI) đang có cam kết 100 tỷ đô, Oracle cũng có 11 tỷ $ tiền mặt còn OpenAI thì gần đây đã có thêm 10 tỷ $ vốn rót từ các vòng vốn mạo hiểm (venture capital). Nhóm Covenant đã nhanh chân dành phần bánh trong dự án khổng lồ Stargate (Musk thừa hiểu chính trị đôi khi vận hành không như ý mình).

Trump xem việc dự phần vào Stargate là một tình huống khẩn cấp, nước Mỹ cần nhanh chóng xóa bỏ các rào cản và thu hút vốn vào dự án để thúc đẩy quá trình nghiên cứu và phát triển AI nhanh chóng, việc đưa nước này dẫn dắt công nghệ AI toàn cầu là tối quan trọng cho lợi ích Hoa Kỳ. Nước Mỹ trong năm 2024 thực ra cũng đã rót khoảng tiền 70 tỷ đô vào các sáng kiến AI so với 20 tỷ đô của Trung Quốc. Trump hiểu rõ cần phải hòa nhịp vào nỗ lực xây dựng hạ tầng AI toàn cầu, vốn đang được thảo luận sôi động hơn bao giờ hết tại thành phố núi tuyết Davos, nơi hội ngộ của những người quyền lực nhất thế giới tại Hội nghị thường niên 2025 của Diễn đàn kinh tế thế giới (World Economic Forum) diễn ra ngay thời điểm Trump nhậm chức. Thực chất, Stargate (dự án lớn chưa từng có trong lịch sử) cũng liên quan đến một thỏa thuận hợp tác AI mang tính hoàn vũ do ông lớn BlackRock, nhà quản lý tài sản lớn nhất thế giới, dẫn dắt.

Tại Davos, Larry Fink (chủ tịch BlackRock) đã không ngừng nhấn mạnh về thỏa thuận hợp tác AI giữa Black Rock với Global Infrastructure Partners, Microsoft và MGX trong việc xây dựng hạ tầng năng lượng và các trung tâm dữ liệu trên quy mô toàn cầu. Một hệ sinh thái rộng lớn và kiến trúc mở sẽ khởi sinh từ GAIIP, tên gọi của liên minh (Hợp tác đầu tư Hạ Tầng AI Toàn Cầu). NVIDIA và Microsoft (có rót vốn vào OpenAI) cũng có mặt trong liên minh này, cụ thể mang đến các hiểu biết chuyên sâu về trung tâm dữ liệu và nhà máy AI. GAIIP đóng một vai trò rất quan trọng trong việc gắn kết các nhà lãnh đạo trong ngành để tăng cường chuỗi cung ứng AI và điều phối nguồn năng lượng cung cấp đến hệ thống AI, đặc biệt là các trung tâm dữ liệu. GAIIP cũng đồng thời tham gia thu hút vốn và mở khóa gần 30 tỷ $ vốn đầu tư tư nhân (private equity capital) từ các nhà đầu tư, tập đoàn và những người nắm tài sản lớn trên thế giới rồi từ đó lèo lái thêm 100 tỷ đô tổng đầu tư tiềm năng (có thể bao gồm cho vay nợ) chảy vào nỗ lực này. Một khía cạnh quan trọng của hệ thống AI toàn cầu là các hyperscaler rải khắp địa cầu, trung tâm dữ liệu siêu lớn có thể cung cấp sức mạnh điện toán và lưu trữ khổng lồ trên phạm vi toàn cầu, đáp ứng nhu cầu của hàng tỷ người trên hành tinh.

Theo Larry, dù Hoa Kỳ đang nắm trong tay các nền tảng công nghệ vĩ đại nhất thế giới (khoảng năm đến sáu công ty to bự với công nghệ đột phá), một số có giá trị vốn hòa gần 3 nghìn tỷ đô (3 trillion dollar) cùng dòng tiền tự do tầm 70 tỷ đô (free cash flow) nhưng vẫn không vẫn không đủ nguồn lực để xây dựng hạ tầng AI cấp độ toàn cầu này. Việc cấp vốn này cũng quá sức của BlackRock (dù là nhà quản lý tài sản lớn nhất thế giới) mà phải có sự chung sức chung lòng của các nhiều nguồn lực khác, ví dụ như MGX (quỹ đầu tư AI của chính phủ Abu Dhabi giàu có). Ngồi cùng phiên thảo luận với Larry tại Davos, CEO của G42 Peng Xiao (một nhân vật thú vị nhiều tranh cãi) mô tả: "hiện tại toàn thế giới có khoảng 60 gigawatt (đơn vị đo lường năng lực của trung tâm dữ liệu, theo quan trắc thận trọng của G42) nhưng rồi sẽ cần thêm 200 gigawatt năng lực cho các trung tâm dữ liệu, thậm chí có thể lên đến 300 gigawatt để phục vụ cho hệ sinh thái AI toàn cầu. Hãy hình dung UAE chỉ có 10 triệu người nhưng để phục vụ cho khu vực Trung Đông họ sẽ cần tạo ra thêm ít nhất 5 giga trung tâm dữ liệu mới, cần nhớ rằng cứ mỗi 1 giga hay 1 trung tâm dữ liệu AI tiêu tốn 40 tới 50 tỷ đô, các bạn có thể hình dung con số khổng lồ ở quy mô toàn cầu". G42 là công ty khởi phát từ Abu Dhabi chuyên xây dựng hạ tầng AI, được rót vốn bởi Mubadala, SilverLake, Microsoft và thậm chí gia đình Ray Dalio và nay đồng hành cùng BlackRock (Tahnoun bin Zayed Al Nahyan, cố vấn an ninh quốc gia của UAE là cổ đông nắm quyền kiểm soát và chủ tịch). Xiao, người từ bỏ quốc tịch Mỹ để đổi lấy quốc tịch Emirati (công dân của UAE) tạo dựng G42 trong mối liên hệ phức tạp với tam giác Mỹ-Trung-UAE. Anh từng dẫn dắt DarkMatter (một nhánh của Pegasus) với nền tảng dữ liệu lớn có khả năng thu thập hàng triệu điểm dữ liệu mỗi ngày để cung cấp đầu vào cho các phân tích chuyên sâu của sở cảnh sát Dubai (với lý do đảm bảo an ninh), công ty đầy tranh cãi này có mối liên hệ với Huawei của Trung Quốc.

Cả Larry và Xiao đều đồng tình rằng hệ sinh thái AI toàn cầu sẽ đòi hỏi sự giao thoa giữa ba khía cạnh (1) năng lượng/power (2) vốn/capital (3) công nghệ/ technology đồng thời vượt qua các thách thức hiện tại:

(1) hạ tầng khổng lồ như vậy vẫn thiếu người có năng lực xây dựng (như hiện tại không có đủ các chuyên gia điện/electricians)

(2) sự phức tạp về địa chính trị, làm sao để có sự chuẩn thuận và đồng lòng của các các quốc gia khác nhau quanh những công nghệ phức tạp (mà Davos đóng vai trò nền tảng đệm cho nỗ lực này)

(3) hạ tầng năng lượng - toàn bộ nguồn năng lượng hiện tại toàn cầu không đủ để cung cấp cho các trung tâm dữ liệu 300 gigawatt

Do không một tổ chức hay chính phủ nào đủ khả năng xây dựng hệ thống khổng lồ này nên tất cả cần phải cùng đứng dưới ô dù của quỹ AI toàn cầu (global AI fund) mà BlackRock có thể là tổ chức dẫn dắt chính. Larry cũng đồng thời chia sẻ về quá trình điều phối nguồn năng lượng toàn cầu chảy đến các trung tâm dữ liệu AI. Cụ thể ngay tại Davos hay châu Âu nơi chi phí năng lượng quá cao, ta có thể đặt các trung tâm dữ liệu tại sứ quán, nơi chủ quyền thuộc về nước khác có chi phí tiết kiệm hơn (mà ông gọi là đại sứ quán số/ digital embassy) - một giải pháp đòi hỏi nỗ lực địa chính trị to lớn. Ông nhấn mạnh phải có sự tham gia của nhiều đối tác năng lượng, trong ngắn hạn trước mắt nguồn lăng lượng gas là chính yếu nhưng sau này sẽ có đóng góp nhiều hơn của năng lượng tái tạo (gió, mặt trời và hạt nhân) khi công nghệ tái tạo được cải thiện (như các lò fusion). Khi hệ thống AI được phát triển, các công ty điện nước (utilities) vốn bị coi thường (như trong trò chơi cờ tỷ phú) sẽ tăng trưởng mạnh.

Larry và Xiao cũng xem tiền tệ của thế giới AI chính là crypto, chúng ta đang bước vào một thế giới mà mỗi người sẽ được phục vụ tận răng bởi các trợ thủ AI/ AI agent khi tham gia các giao dịch tài chính, hoạt động liện tục 24/7 thay mặt chúng ta. Tiền tệ đang được số hóa (cryto) chóng mặt khắp nơi, điển hình như ở Ấn Độ và Brazil (nơi công nghệ blockchain đã vượt mặt châu Âu và Hoa Kỳ, chính lạm phát và tham nhũng đã thúc đẩy điều này). Bên cạnh crypto, Larry cũng tin tưởng vào viễn cảnh trái phiếu và chứng khoán cũng sẽ sớm được token hóa (tokenizing), Blackrock đã có công nghệ trong tay để dân chủ hóa việc tiếp cận các loại hình đầu tư này (qua token). Xiao bồi thêm: "để Mỹ có thể bảo vệ sự thống trị của đồng đô la thì nước này buộc phải cho ra đời một stablecoin đủ mạnh để có thể được sử dụng rộng khắp cả nước, đây có thể là chiến lược chính yếu của chính quyền Trump". Rõ ràng, thông điệp của Larry tại Davos là liên minh AI toàn cầu sẽ thúc đẩy AI (trí tuệ nhân tạo), crypto/tiền số (cùng các hình token hóa các loại hình đầu tư + stablecoin) cùng hạ tầng năng lượng để nuôi dưỡng hệ thống này. Ông nhắc lại nguồn gốc hình thành của quỹ BlackRock được bắt nguồn từ niềm hy vọng, quỹ quản lý nguồn tiền hưu trí của những ai tin rằng tương lai sau 30 hay 40 năm nữa sẽ tuyệt vời hơn hiện tại. Khi bắt đầu học về crypto, Larry cũng như nhiều người đều xem đây là tiền tệ của sự sợ hãi (currency of fear) bởi chúng ta chọn đầu tư vào nó vì sợ tiền tệ quốc gia mình đang nắm trong tay bị mất giá cũng như bất an về tình trạng ổn định về kinh tế hay chính trị của nơi mình sống. Do đó, sự xuất hiện của một tiền tệ quốc tế như Bitcoin giúp vượt qua nỗi sợ là rất tự nhiên và chúng ta nên biến nó thành công cụ hữu dụng (BlackRock cho ra mắt sản phẩm ETF IBIT giúp các nhà đầu tư tiếp cận bitcoin). Nếu quá trình phân bổ đầu tư của các quỹ lớn vào bitcoin tăng từ 2% lên 5% chẳng hạn, biết đâu giá bitcoin sẽ tăng lên từ 500k đô đến 700k đô (Larry Fink đưa ra con số vu vơ nhưng cũng nhấn mạnh mình không quảng bá bitcoin, các bạn đừng vội all-in). Bitcoin chỉ là một trong những ứng dụng của Blockchain, một công nghệ tổng quan giống AI và là ô dù cho nhiều phát kiến nho nhỏ phía dưới (như hợp đồng không giấy tờ/ paperless contracts chẳng hạn). Như vậy BlackRock cùng các đối tác (như G42) đã và đang xây dựng hạ tầng cứng phụ vụ cho các phát kiến đến từ nhóm PayPal Mafia, Covenant và các nhóm nghiên cứu AI khác trên toàn cầu (trùm cuối có lẽ nằm ở đây chăng?)