Đừng hỏi đất nước đã làm được gì cho các bạn

Sau George Washington, Abraham Lihncoln thì John F. Kennedy là tổng thống thứ ba trong danh sách tôi yêu thích. Ông là tín đồ Công giáo đầu tiên, là người trẻ nhất ở vào tuổi 43 và cũng đồng thời là người đầu tiên sinh ra trong thế kỉ 20 được bầu vào Nhà Trắng. Ngày mà ông đọc diễn văn nhậm chức 20/01/1961 là một ngày tuyết rơi lạnh lẽo và u ám ở thủ đô, nó dường như báo hiệu một nhiệm kỳ ngắn ngủi cho tân Tổng thống. Ông chỉ tại vị được 306 ngày và sau đó bị ám sát bất ngờ. Thời gian ngắn ngủi không cho phép ông thúc đẩy nhiều Đạo luật quan trọng (như Đạo luật dân quyền) nhưng Kennedy vẫn được xem là một trong những Tổng thống vĩ đại nhất Hoa Kỳ: Ông có sức thu hút cá nhân/charisma đặc biệt dường như đã trở thành một biểu tượng đương thời của Hoa Kỳ cùng với đó nhiều vấn đề về đối nội và đối ngoại mà ông tác động đều để lại những ảnh hưởng sâu rộng cho nhiều thế hệ kế tiếp như: Cải tổ nền chính trị hiện đại Hoa Kỳ, thành lập Peace Corps, Sự kiện vịnh con heo, chiến tranh Việt Nam hay khủng hoảng tên lửa Cuba. Bài diễn văn nhậm chức của ông quả thực tràn ngập sắc màu theo đúng cả nghĩa đen và nghĩa bóng – lần đầu tiên buổi lễ được truyền hình màu tới công chúng – và rất ngắn gọn súc tích chỉ có 1364 từ.

John F Kennedy mở đầu bài diễn văn bằng cách nhắc đến giá trị thường hằng của Hoa Kỳ: “Thế giới hiện nay đã thay đổi rất nhiều. Nhân loại hiện nắm trong tay sức mạnh to lớn, nó có thể thủ tiêu mọi hình thức tiêu cực của nhân loại như đói nghèo những cũng đồng thời có thể thủ tiêu luôn mọi hình thức tốt đẹp của nó. Niềm tin cách mạng mà tổ tiên chúng ta đã chiến đấu, hiện vẫn còn là thứ xa xỉ mà hầu hết nhân loại phải mưu cầu và đấu tranh – niềm tin rằng nhân quyền không phải đến từ sự ban ơn của chính phủ, mà đến từ bàn tay của Thượng Đế.”

Bài diễn văn của Tổng thống Kennedy được cho là sự dự báo về một kỷ nguyên mới tràn đầy lạc quan mặc dù lúc này giữa Mỹ và Liên Xô (khối tư bản và khối xã hội) vẫn còn tồn tại nhiều căng thẳng, thù địch sau hơn một thập kỷ chìm trong Chiến tranh lạnh/Cold War. Chính phủ mới của Kennedy cần đem tới niềm lạc quan, ánh sáng hy vọng cùng tinh thần đoàn kết cho tất cả những anh em bè bạn của Hoa Kỳ: các đồng minh, nhân dân các nước, các bang miền Nam xung khắc với Kennedy, các định chế quốc tế và thậm chí cả kẻ thù của mình.

“Đối với những đồng minh cũ có chung nguồn gốc văn hóa và tinh thần với chúng ta, chúng tôi cam kết sự trung thành của những người bạn trung thành. Đoàn kết, chúng ta có thể cùng nhau hợp tác làm được nhiều điều. Chia rẽ, chúng ta sẽ bị suy yếu và không làm được gì cả, chúng ta không dám đương đầu với sự thách thức mạnh mẽ nếu chúng ta không hợp tác và bị xé rời ra.

Đối với những chính phủ mới , chúng tôi hoan nghênh các bạn đến với nền tự do, dân chủ. Chúng tôi cam kết sẽ không để một hình thức kiểm soát thuộc địa thay thế bằng một chế độ độc tài sắt máu hơn. Chúng tôi không mong những chính phủ mới này luôn ủng hộ quan điểm của chúng tôi, nhưng chúng tôi luôn hy vọng tìm thấy sự hỗ trợ mạnh mẽ của họ đối với sự tự do của chính họ. Và nên nhớ rằng, trong quá khứ, những kẻ điên rồ tìm kiếm quyền lực bằng cách cưỡi trên lưng hổ, cuối cùng sẽ nằm trong bụng hổ.

Đối với những người dân sống trong những túp lều và những ngôi làng trên khắp toàn cầu đang phải tranh đấu để phá vỡ xiềng xích của nỗi thống khổ tột cùng, chúng tôi cam kết, chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để giúp đỡ họ, để họ có thể tự giúp bản thân họ, bất cứ khi nào được yêu cầu, không phải vì lo rằng những kẻ xấu sẽ lôi kéo họ, cũng không phải vì chúng ta muốn kiếm lá phiếu của họ, mà bởi vì đó là điều chúng ta cần phải làm. Nếu một xã hội tự do không thể giúp được nhiều người nghèo khổ, thì xã hội đó không thể cứu lấy một ít người giàu có.

Đối với những người anh em cộng hòa của chúng ta ở phía Nam biên giới, chúng tôi có một cam kết đặc biệt, sẽ biến những lời nói tốt đẹp của chúng tôi thành những hành động trong một liên minh mới cho sự tiến bộ, để giúp đỡ những người dân tự do và chính phủ các nước tự do thoát khỏi đói nghèo. Nhưng cuộc cách mạng hòa bình của niềm hy vọng này không thể trở thành nạn nhân của các nước thù địch. Hãy để tất cả các nước láng giềng của chúng ta biết rằng, chúng ta sẽ tham gia với họ để chống lại sự xâm lược hay sự lật đổ, tại bất cứ nơi nào ở châu Mỹ. Và hãy để các nước khác biết rằng, chúng ta làm chủ bán cầu này.

Đối với định chế quốc tế như Liên Hiệp quốc, hy vọng tốt nhất của chúng ta trong lúc này, nơi có nhiều khả năng xảy ra chiến tranh hơn hòa bình là chúng tôi tiếp tục cam kết sự hỗ trợ của chúng tôi đối với Liên Hiệp quốc để ngăn chặn nó trở thành một diễn đàn cho những lời công kích, giúp Liên Hiệp quốc có thêm sức mạnh, để giúp đỡ những nước mới thành lập và những nước nghèo khó và để giúp Liên Hiệp quốc mở rộng lan tỏa xứ mệnh của mình.

Cuối cùng, đối với những nước muốn làm kẻ thù của chúng ta, chúng tôi yêu cầu: cả hai phía hãy tìm kiếm hòa bình, trước khi khoa học tung ra sức mạnh của sự hủy diệt đen tối nhằm nhấn chìm tất cả nhân loại như đã lên kế hoạch từ trước hoặc chỉ bất ngờ xảy ra.”

Thông điệp cốt lõi trong bài diễn văn là phải tìm cách loại bỏ bóng ma “chiến tranh hạt nhân” và “kiểm soát vũ khí” chặt chẽ để hướng tới hòa bình và tương lai tương sáng cho nhân loại: “Hãy cùng tìm kiếm và khai phá ra những điều kỳ diệu của khoa học thay vì chết chìm trong những nỗi sợ hãi và sự tranh đoạt. Hãy khám phá những vì sao trên cao, chinh phục sa mạc khô cằn, loại bỏ những tai ương bệnh tật, chinh phục những bí ẩn của đáy đại dương, khuyến khích phát triển nghệ thuật và trao đổi thương mại.” Quả thật, viễn kiến của Kennedy đã ảnh hưởng rất nhiều đến dấu ấn Apollo 11 năm 1969: Lần đầu tiên con người đặt bước chân của mình lên mặt trăng.

Bài diễn văn kết thúc với thông điệp bất hủ mà từng câu từng chữ trong đó dường như đã trở thành phương châm và lý tưởng sống của nhiều thế hệ trẻ đến từ các quốc gia khác nhau trên thế giới:

“Đừng hỏi đất nước đã làm được gì cho các bạn mà hãy hỏi các bạn đã và sẽ làm được gì cho đất nước của mình. Hỡi nhân dân trên khắp thế giới, đừng hỏi nước Mỹ sẽ làm được gì cho bạn, mà hãy hỏi rằng cùng nhau chúng ta có thể làm được gì cho sự tự do của loài người.

Cuối cùng, cho dù các bạn là công dân Mỹ hay là công dân thế giới, hãy yêu cầu chính phủ sống và chịu đựng giống như chính phủ đòi hỏi người dân phải sống như vậy. Với lương tri trong sáng, chúng ta biết chắc chắn sẽ được đền bù, lịch sử cuối cùng sẽ phán xét những việc làm của chúng ta.”